Vijf pensioentrends in één LifeSight

04 mei 2020

“Mijn pensioen, dat moet ik nog eens uitzoeken. Ik heb bij mijn vorige werkgever pensioen opgebouwd bij een verzekeraar maar ik mis het overzicht. Ik weet ook niet wat ik eraan moet doen.” Dit soort reacties krijg ik vaak wanneer ik op een buurtbarbecue of tijdens de pauze van de danscursus vertel dat ik voor mijn werk adviseer over pensioenbeleggingen. Voor mensen die niet dagelijks met pensioen bezig zijn, en dat zijn praktisch alle deelnemers aan een pensioenregeling, staat pensioen doorgaans ver van hun dagelijkse belevingswereld. Voor een pensioenuitvoerder is het dus juist de kunst om pensioen ín de belevingswereld van de deelnemer te brengen, zonder onrealistische aannames over het niveau van betrokkenheid en kennis van de deelnemer.

In die belevingswereld van de deelnemer zie ik een aantal trends zich ontvouwen in de komende jaren. Deze trends licht ik in dit artikel toe en ik vertel hoe LifeSight hierop inspeelt.

1. Individueel pensioensparen wordt de nieuwe norm

Een uitkeringsregeling waarin je elk jaar pensioen opbouwt volgens een vaste formule, is nog altijd de norm. Een beschikbare premieregeling, vaak individueel pensioensparen genoemd, werd zo’n tien jaar geleden door veel mensen nauwelijks gezien als een volwaardige pensioenregeling. Maar dat is in korte tijd snel veranderd. Vooraanstaande grote werkgevers zijn overgegaan van een uitkeringsregeling naar een beschikbare premieregeling. In politiek Den Haag en in de Sociaal-Economische Raad wordt sinds een paar jaar gesproken over de Persoonlijke PensioenRekening als fundament voor een nieuw pensioenstelsel. Het uitgangspunt daarin is dat elke deelnemer zijn eigen pensioenpotje heeft, en dat is precies ook waarop een premieregeling is gebaseerd. Het is een kwestie van tijd maar dan zal individueel pensioensparen de nieuwe norm zijn. LifeSight is daar helemaal op ingericht en heeft in dat opzicht geen last van ballast uit het verleden.

2. Meer keuzemogelijkheden maken beter inspelen op de wensen van de deelnemer mogelijk

In onze samenleving neemt de behoefte aan keuzevrijheid bij pensioen toe, omdat mensen het vanzelfsprekend vinden dat er wat te kiezen valt en dat ze hun pensioenpotje kunnen gebruiken op de manier die bij hun wensen past. Pensioenstelsels in het nabije buitenland, zoals het Verenigd Koninkrijk, Denemarken en Zweden, kennen diverse opties die we in Nederland (nog) niet kennen: een deel van je pensioen op pensioendatum ineens laten uitkeren, een deel van je pensioenkapitaal gebruiken voor een speciaal doel bijvoorbeeld aflossing van hypotheekschuld, en zelf je pensioenuitvoerder kunnen kiezen. Ik denk dat we op termijn toegaan naar een beperkt aantal uitvoerders van een eerder genoemde persoonlijke pensioenrekening, en als deelnemer kies je dan zelf bij welke uitvoerder je de premie van je werkgever wilt laten storten. Maar het zal jaren gaan duren voordat dit in Nederland zal plaatsvinden. Op korte termijn hebben we te maken met bestaande keuzemogelijkheden zoals uitruil van partnerpensioen voor ouderdomspensioen, een hoog-laag constructie waarbij je een aantal jaren, bijvoorbeeld de jaren voordat je AOW ingaat, een hoog pensioen laat uitkeren en daarna een laag pensioen. Het deelnemersportaal van LifeSight biedt een zogenaamde speelomgeving waarin je dat soort opties kunt doorrekenen om te zien wat het voor je betekent. Omdat het gaat om keuzes die je pas op je pensioendatum hoeft te maken, hoef je ze nu nog niet vast te zetten. Een optie die er zeer binnenkort bijkomt is doorbeleggen na pensioendatum, aangeduid als de variabele uitkering. LifeSight speelt daarop in met twee verschillende sets van beleggingsprofielen tijdens de opbouwfase van je pensioen: één set voor deelnemers die op pensioendatum een vaste uitkering bij een verzekeraar willen aankopen, en één set van beleggingsprofielen die voorsorteert op doorbeleggen na pensioendatum. Daarbij geeft het portaal inzicht in de consequentie van je keuze en kun je deze keuze vanaf acht jaar voor je gewenste pensioendatum doorgeven aan LifeSight. Een optie die bij LifeSight vanzelfsprekend is maar bij veel andere pensioenuitvoerders niet, is dat je je eigen pensioendatum kunt kiezen en dat de beleggingen daar automatisch op worden afgestemd. Een zestigjarige die op leeftijd 69 met pensioen wil gaan heeft nog negen jaar te gaan tot de pensioendatum, maar een zestigjarige die op leeftijd 65 met pensioen wil gaan heeft nog maar vijf jaar te gaan. In de beleggingsoplossing van LifeSight, NextGenDC™ genaamd, wordt de afbouw van beleggingsrisico automatisch afgestemd op het aantal jaren en maanden tot pensioendatum. In zekere zin kun je dus al doorbeleggen bij LifeSight, namelijk na je AOW-leeftijd.

3. Gedragspsychologische inzichten vormen de
basis voor de keuzearchitectuur in deelnemersportals

Hoewel mensen vaak zeggen dat ze meer keuzemogelijkheden fijner vinden dan minder keuzemogelijkheden, ervaren ze keuzestress op het moment dat ze met een keuze worden geconfronteerd. Recent neuromarketing-onderzoek^[1] bevestigt dat mensen in eerste instantie het ‘moeten’ maken van een keuze negatiever ervaren dan de mededeling dat ze geen keuze kunnen maken omdat het voor hen automatisch is geregeld. Echter, als de eigen keuze eenmaal is gemaakt, dan wordt dit beter gewaardeerd dan een automatisch geregelde invulling. Het portaal van LifeSight werkt met een automatische default voor het beleggingsprofiel van de deelnemer, dat is afgestemd op de kenmerken van de deelnemer. Een deelnemer kan wel, maar hoeft daar niets in te wijzigen. Hierdoor wordt de deelnemer bij het inloggen niet met keuzestress geconfronteerd. Mensen vinden het ook prettig als ze zich kunnen vergelijken met personen in een soortgelijke situatie, hun ‘peers’. Het portaal van LifeSight vult via een koppeling met NIBUD automatisch het huishoudboekje in op basis van de financiële kenmerken van de deelnemer. Het huishoudboekje bepaalt het benodigde inkomen bij pensionering van de deelnemer.

Een ander inzicht uit de gedragspsychologie is dat mensen gevoelig zijn voor de wijze waarop de informatie wordt gekaderd, het zogeheten ‘framing’ effect. Wanneer deelnemers moeten kiezen tussen een stabiele belegging en een volatiele belegging zijn ze geneigd de voorkeur te geven aan spaargeld boven een obligatiefonds dat een perfecte match vormt voor hun toekomstige pensioenuitkeringen, hoewel die laatste veel veiliger is vanuit het perspectief van de doelstelling van de belegging: de aankoop van een pensioen. LifeSight wil deelnemers niet op het verkeerde been zetten en laat daarom in het dashboard en de pensioenplanner in het portaal alles consequent zien in termen van pensioen in euro’s van nu. Dat is volgens ons het beste referentiepunt voor de beoordeling van de eigen pensioensituatie en het handelingsperspectief van de deelnemer. Een deelnemer die het naadje van de kous wil weten, kan met een paar muisklikken in de portal naar gedetailleerde beleggingsinformatie toe.

4. Deelnemers willen gemak ervaren bij het laten doorvoeren van hun keuzes

Tegenwoordig vinden veel mensen het normaal om te internetbankieren op een smartphone, het maandelijkse voorschot van de energieleverancier online te kunnen wijzigen en om via internet bestellingen en transacties door te geven die in één keer worden afgehandeld. Een pensioenuitvoerder die deelnemers verzoekt om formulieren op te vragen, in te vullen en in een envelop op te sturen zal door veel deelnemers worden ervaren als ouderwets. LifeSight regelt dat wijzigingen in één keer kunnen worden doorgegeven en verwerkt, zoals bijvoorbeeld vrijwillig bijsparen en facultatieve regelingen, indien mogelijk binnen de pensioenregeling van de werkgever. Of de keuze om eerder of later met pensioen te gaan.

5. Deelnemers verwachten van een pensioenuitvoerder dat die met hen meedenkt

Veel mensen zijn het gewend dat de aanbieder van een dienst ook met hen meedenkt. Een telecomaanbieder die op basis van daadwerkelijk gebruik van data, sms en belminuten een aanbod doet voor een abonnement. LifeSight stuurt deelnemers jaarlijks een Persoonlijk Pensioen Jaaroverzicht toe met daarin een update van hun pensioensituatie en suggesties voor eventuele verbeteringen. Het verkrijgen van inzicht in de totale pensioensituatie maakt LifeSight voor de deelnemer makkelijk door middel van het eenvoudig overnemen van deelnemersgegevens uit het nationaal pensioenregister.

De LifeSight deelnemer die toevallig net als ik bij die buurtbarbecue of danscursus aanwezig is, zal dan kunnen zeggen: “Ik heb via de portal van mijn pensioenuitvoerder goed inzicht in mijn pensioensituatie. Het pensioen van mijn vorige werkgever heb ik eenvoudig erbij kunnen zetten. En ik weet wat ik kan doen om mijn pensioen aan te passen en kan de wijzigingen makkelijk laten uitvoeren.” Zo simpel en makkelijk, dat gun je toch iedere pensioendeelnemer?